13 juni 2022 1576 woorden, 7 min. gelezen

Snowball effect: voordelen, nadelen, uitvoering

Door Pierre-Nicolas Schwab Gepromoveerd in marketing, directeur van IntoTheMinds
Het snowball effect is een steekproefmethode bij kwalitatief onderzoek. Het wordt gebruikt om de werving van respondenten in moeilijke contexten te vergemakkelijken. Steekproeftrekking met snowball effect biedt voordelen, maar heeft ook beperkingen, waarover meer in dit artikel. U krijgt ook […]

Het snowball effect is een steekproefmethode bij kwalitatief onderzoek. Het wordt gebruikt om de werving van respondenten in moeilijke contexten te vergemakkelijken. Steekproeftrekking met snowball effect biedt voordelen, maar heeft ook beperkingen, waarover meer in dit artikel. U krijgt ook een uitgebreide definitie en concrete voorbeelden. Indien u meer informatie wenst over de kwalitatieve studies die wij uitvoeren, neem dan zeker contact met ons op.

Inhoud


Wat is het snowball effect?

Het snowball effect is een techniek om respondenten te werven voor focusgroepen of individuele interviews. Het gaat dus om een steekproefmethode voor kwalitatief onderzoek.

Het snowball effect bestaat erin dat aan elke gecontacteerde persoon de gegevens gevraagd worden van één of meer andere personen om te interviewen. Met elk bijkomend contact groeit de lijst van potentiële ondervraagden als een sneeuwbal die steeds groter naarmate hij verder rolt. Deze stap kan al dadelijk bij het eerste contact (d.w.z. vóór het interview) worden genomen of nadat de respondent is geïnterviewd.

Het snowball effect is gemakkelijk toe te passen, wat het succes ervan verklaart. Het is een alternatief voor meer ingewikkelde benaderingen zoals participerende observatie. Antropoloog Teun Voeten, bijvoorbeeld, heeft voor zijn onderzoek bij daklozen gewoond.

Het is dus gemakkelijk te begrijpen dat het hier om een niet- probabilistische steekproefmethode gaat. Het snowball effect maakt het niet mogelijk om “representatieve” steekproeven te construeren, ook al heeft het begrip representativiteit in kwalitatief onderzoek niet echt zin (over dit onderwerp verwijzen wij u naar ons artikel over verzadiging en naar onze kwalitatieve steekproefgrootte-calculator).


Uitvoering

Als u besluit gebruik te maken van het snowball effect, kunt u het op twee manieren toepassen:

  • door rechtstreeks de contactgegevens op te vragen
  • of door te vragen naar contexten, doorgeefluiken, plaatsen via welke contact kan worden gelegd met andere respondenten

In de praktijk zijn hier enkele ideeën voor vragen die u kunt stellen op het moment dat u contact opneemt met potentiële respondenten of aan het eind van uw kwalitatieve/focusgroepinterview. Ga als volgt te werk.

1) Herinner eerst aan de context van uw onderzoek

“Ter herinnering, mijn onderzoek heeft tot doel [beschrijving van de doelstellingen] te onderzoeken. In dat verband zou ik graag mensen interviewen die [beschrijving van het ideale profiel van de respondent].”

2) Vraag naar contacten van andere respondenten

“U kent misschien mensen die aan deze beschrijving voldoen. U zou mij echt kunnen helpen door mij met hen in contact te brengen.”

3) Breid het verzoek uit als u niet direct een antwoord krijgt

“Misschien kunt u mij enkele ideeën geven over hoe ik zulke mensen kan vinden. Kunt u mij de contactgegevens geven van iemand die dergelijke mensen waarschijnlijk kent?”

4) Laat de mensen nadenken over waar of hoe zij contact kunnen leggen

Als u deze vraag nog niet gesteld hebt tijdens het interview, laat uw respondent dan nadenken over waar (fysiek of virtueel) u waarschijnlijk andere respondenten zult vinden.

“Als u op zoek zou zijn naar respondenten, waar zou u dan heen gaan om ze te vinden?”

“Als u op zoek zou zijn naar respondenten, waar zou u dan heen gaan om ze te vinden?”


Voordelen van het snowball effect

Het snowball effect heeft verscheidene voordelen, die wij in deze paragraaf analyseren.

Gemakkelijk toe te passen

Het werven van respondenten bij kwalitatief onderzoek is meestal een zeer ingewikkeld onderdeel. In deze fase staat de haalbaarheid van de studie zelf op het spel. Geen respondenten = geen interviews of focusgroepen.

Het snowball effect is een gemakkelijk toe te passen aanpak om de kans op succes in de aanwervingsfase te vergroten. Dit verklaart waarschijnlijk de populariteit ervan.

De enige methode om “verborgen” bevolkingsgroepen te bereiken

Het snowball effect wordt vaak voorgesteld als de beste steekproefmethode voor verborgen bevolkingsgroepen. Men zegt dat een bevolking “verborgen” is wanneer zij moeilijk toegankelijk is, wanneer haar leden slecht verbonden zijn met andere gemeenschappen. Het zijn dus typisch bevolkingsgroepen die als marginaal kunnen worden omschreven. De voorbeelden die wij aan het eind van dit artikel noemen, weerspiegelen de omvang van deze marginalisatie: drugsverslaafden, daklozen, zieken, werklozen.

“Verborgen” bevolkingsgroepen blijven echter niet beperkt tot diegenen die in negatieve zin gemarginaliseerd zijn. Aan het andere eind van het spectrum leven bijvoorbeeld ook zeer rijke mensen ondergedoken en zijn ook zij moeilijk toegankelijk (zie hier een concreet voorbeeld). Een aanbeveling, een gemeenschappelijk contact, is vaak essentieel om hen te benaderen. Het snowball effect is misschien in dit geval de enige manier om uw steekproef op te bouwen.

Inzicht in de relationele dynamiek binnen een bevolkingsgroep

Noy (2008, Engelse site) geeft een ander voordeel uit twee studies waarin het snowball effect wordt gebruikt. De eerste studie was gericht op rugzaktoeristen, de tweede op beroepschauffeurs in Jeruzalem. In beide gevallen baseerde de auteur zijn onderzoek op individuele interviews met twee moeilijk te bereiken bevolkingsgroepen en dacht hij na over wat het snowball effect hem vertelde over de bevolkingsgroepen die hij bestudeerde. Hij schrijft:

Terwijl ik aanvankelijk op zoek was naar informatie in het interviewmateriaal dat in dit onderzoek geproduceerd werd (d.w.z. de “tekst”), realiseerde ik me toen dat ik veel over rugzaktoeristen en gemarginaliseerde mannen te weten kon komen door na te denken over de dynamiek van de toegang of de toenadering tot hen. Het was dat idee, en de onderlinge relaties die toen ontstonden tussen de steekproef- en ondervragingsprocedures in deze projecten, die mij ertoe brachten de rol van steekproeftrekking via het snowball effect opnieuw te evalueren.

While I initially looked for information in the material produced in the interviews in these researches (i.e., the ‘text’), I later realized that I could learn a great deal about both backpackers and marginalized men by reflecting upon the dynamics of accessing or approaching them. It was this insight, and the interrelations that then emerged between the procedures of sampling and interviewing in these projects, that led me to re-evaluate the role of snowball sampling


Nadelen van het snowball effect

Alvorens de techniek van het snowball effect te gebruiken, is het van belang de beperkingen ervan te kennen.

Diversiteitsdiscriminatie

Aangezien het snowball effect een niet-probabilistische techniek is die berust op bestaande relaties tussen respondenten, kan het leiden tot een probleem van verscheidenheid van mening. Het populaire adagium zegt dat “soort zoekt soort”. Deze gelijkheid van mening bij de respondenten merk je in de praktijk.

Door de respondenten te vragen u informatie te geven over wie u moet interviewen, kunt u een steekproef van vergelijkbare meningen krijgen. Dit gebrek aan diversiteit kan niet anders dan tot partijdigheid leiden.

Het verloop van het gesprek is bepalend voor het resultaat

De kwaliteit van de contacten die u van uw ondervraagden krijgt, hangt af van de relatie die u met hen weet op te bouwen. Met andere woorden, als u erin slaagt een goede relatie met uw respondent op te bouwen, zal het kwalitatieve interview goed verlopen. Op uw beurt zult u meer kans hebben om interessante contacten op te doen voor de rest van uw studie.

Het snowball effect, als methode van steekproeftrekking, is dus potentieel gedeeltelijk gebaseerd op de kwaliteit van de menselijke relatie die u hebt weten op te bouwen.

snowball effect

Houd de contacten bij via het snowball effect door een boom te maken zoals deze. Zo kunt u gemakkelijker de grenzen van uw steekproeftrekking zien door de relaties tussen de leden van het netwerk aan te geven.

Verlies van controle

In tegenstelling tot andere steekproefmethoden, leidt het snowball effect tot een verlies van controle voor de kwalitatieve onderzoeker. De wervingsinspanning wordt namelijk “verschoven” naar de respondenten. Om dit verlies van controle te verantwoorden, is het nuttig een schriftelijk en/of visueel verslag van het aanwervingsproces bij te houden (zie grafiek hierboven).


Voorbeelden van het snowball effect in kwalitatief onderzoek

Hieronder enkele voorbeelden van het snowball effect bij kwalitatief onderzoek. Wij beginnen met enkele gevallen waarmee wij in ons marktonderzoeksbureau te maken kregen en geven vervolgens voorbeelden uit de academische literatuur.

Studie over de klanten van privébanken

Klanten van privébanken moeten een minimum aan patrimonium bezitten en over een groot vermogen beschikken. Door hun welvaartsniveau zijn zij een beperkte bevolking in omvang. Deze cliënten hebben ook de neiging zeer discreet te zijn, wat hun benadering bemoeilijkt.

In de studie die wij voor een grote Luxemburgse bank hebben uitgevoerd, werd daarom gebruik gemaakt van het snowball effect om aanbevelingen te verzamelen voor het benaderen van respondenten.

Studie over slechtzienden

Wij hebben verschillende studies verricht naar de behoeften van visueel gehandicapten. Deze bevolkingsgroep lijdt onder een gebrek aan integratie in de maatschappij in het algemeen en in de arbeidswereld in het bijzonder (zie ons verslag voor het Parlement over de werkgelegenheid voor gehandicapten in de overheidsdiensten).

Om deze bevolkingsgroep te benaderen, deden wij daarom een beroep op de beheerders van gespecialiseerde online forums om de contactgegevens van potentiële respondenten te verkrijgen.

Academische studies

Er zijn veel voorbeelden van academisch onderzoek waarbij het snowball effect wordt gebruikt:

 


Conclusie

De steekproefmethode met snowball effect is een klassieker in het kwalitatieve onderzoek. Het is bijzonder geschikt voor het houden van kwalitatieve interviews met verborgen bevolkingsgroepen.
Het gemak waarmee het kan worden uitgevoerd, mag echter de beperkingen ervan niet verdoezelen. Het snowball effect kan leiden tot vooringenomenheid bij de selectie en een geringere diversiteit van de verkregen meningen.



Posted in Onderzoek, Recherche.

Plaats uw mening

Je e-mailadres zal niet getoond worden. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *